Κατοχύρωση Εμπορικού Σήματος: Εθνικό, Ευρωπαϊκό ή Διεθνές

Ως εμπορικό σήμα νοείται κάθε σημείο (λέξη, εικόνα, λογότυπο, ήχος, χρώμα ή ακόμα και το σχήμα ενός προϊόντος) που χρησιμοποιείται για να διακρίνονται τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες μιας επιχείρησης από εκείνα άλλων. Με την κατοχύρωση, ο δικαιούχος αποκτά το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης του σήματος και τη δυνατότητα να προστατεύεται από απομιμήσεις ή παραπλανητικές χρήσεις. Ένα βασικό ερώτημα όμως αφορά το πεδίο ισχύος της κατοχύρωσης: θα περιοριστεί στην εκάστοτε χώρα, θα καλύπτει και τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή θα επεκταθεί και σε άλλες χώρες παγκοσμίως; Η επιλογή εξαρτάται από την έκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, την προβλεπόμενη ανάπτυξη και τον διαθέσιμο προϋπολογισμό. Στο παρόν άρθρο εξετάζουμε τα κοινά σημεία, τις κύριες διαφορές, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε επιλογής.

Κοινά βασικά σημεία εθνικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς κατοχύρωσης

Ανεξαρτήτως του επιπέδου κατοχύρωσης, αυτή παρέχει στον δικαιούχο αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που δηλώνονται κατά την κατάθεση, καθώς και δικαίωμα απαγόρευσης της χρήσης από τρίτους πανομοιότυπων ή παρεμφερών σημείων που ενδέχεται να προκαλέσουν σύγχυση στο καταναλωτικό κοινό. Η διάρκεια προστασίας είναι ενιαία και για τα τρία συστήματα: δέκα (10) έτη, με δυνατότητα απεριόριστης ανανέωσης ανά δεκαετία.

Tο σήμα πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις νομιμότητας, μη παραπλανητικότητας και διακριτικής ικανότητας, σύμφωνα με το εκάστοτε εφαρμοστέο καθεστώς (εθνικό, ευρωπαϊκό ή διεθνές). Τέλος, εφαρμόζεται σε όλα τα συστήματα η αρχή της δημοσιότητας: η αίτηση δημοσιεύεται και προβλέπεται η δυνατότητα υποβολής ανακοπής από τρίτους που προβάλλουν προγενέστερα δικαιώματα, προκειμένου να διαφυλαχθεί η ασφάλεια του δικαίου και να αποτραπεί η προσβολή υπαρχόντων δικαιωμάτων σήματος.

Εθνική Κατοχύρωση

Η κατοχύρωση εμπορικού σήματος σε εθνικό επίπεδο συνεπάγεται την παροχή έννομης προστασίας αποκλειστικά εντός της χώρας. Η επιλογή αυτή καθίσταται ενδεδειγμένη ιδίως για επιχειρηματικές οντότητες των οποίων η οικονομική δραστηριότητα περιορίζεται στην ημεδαπή, καθόσον αφενός συνεπάγεται περιορισμένο οικονομικό κόστος, αφετέρου η πιθανότητα απόρριψης της αιτήσεως λόγω ύπαρξης προγενέστερων όμοιων ή παρεμφερών σημάτων είναι συγκριτικά μειωμένη.

Η εθνική κατοχύρωση, παρά τα πλεονεκτήματά της, δεν παρέχει κάλυψη εκτός της επικράτειας της εκάστοτε χώρας. Εφόσον η επιχείρηση προσανατολίζεται σε επέκταση εκτός συνόρων — μέσω εξαγωγών, σύστασης υποκαταστημάτων, συμμετοχής σε διαγωνισμούς ή σύναψης συμφωνιών franchise/distribution — είναι κρίσιμο να εξεταστεί εγκαίρως η ανάγκη κατοχύρωσης του σήματος σε ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο. Η καθυστέρηση στη λήψη απόφασης ενδέχεται να καταστήσει αδύνατη την προστασία ή και τη χρήση του ίδιου σήματος στο εξωτερικό, ιδίως σε περιπτώσεις προγενέστερης κατοχύρωσης πανομοιότυπου ή παρεμφερούς σημείου από τρίτους. Σε τέτοια περίπτωση, η επιχείρηση θα κληθεί είτε να τροποποιήσει την εμπορική της ταυτότητα είτε να εμπλακεί σε διαδικασίες ακύρωσης ή διαπραγμάτευσης, με προφανείς επιπτώσεις στην επιχείρηση.

Ευρωπαϊκή κατοχύρωση

Η κατοχύρωση εμπορικού σήματος σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποιείται με ενιαία αίτηση ενώπιον του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ (EUIPO), με ισχύ σε όλα τα κράτη-μέλη της Ένωσης. Το ενωσιακό σήμα παρέχει προστασία σε 27 χώρες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Ολλανδία, η Πολωνία και η Ελλάδα. 

Το βασικό πλεονέκτημα της ευρωπαϊκής κατοχύρωσης είναι η ευρύτατη γεωγραφική κάλυψη με μία μόνο αίτηση και ενιαίο κόστος, το οποίο είναι σημαντικά χαμηλότερο από το άθροισμα των επιμέρους εθνικών καταχωρίσεων. Επιπλέον, η ενωσιακή προστασία προσδίδει αυξημένο κύρος στο σήμα και ενισχύει την εμπορική του ταυτότητα, ιδίως για επιχειρήσεις με εξαγωγική δραστηριότητα ή παρουσία μέσω διαδικτύου σε πολλαπλές χώρες της ΕΕ.

Ωστόσο, το ενωσιακό σύστημα κατοχύρωσης λειτουργεί κατά τρόπο ενοποιημένο: η υποβολή ανακοπής από δικαιούχο προγενέστερου σήματος σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος μπορεί να οδηγήσει σε συνολική απόρριψη της αίτησης. Αντίστοιχα, η ακύρωση του σήματος για νομικούς λόγους σε μία χώρα ισχύει για το σύνολο της ΕΕ. Δεν προβλέπεται επιλεκτική ισχύς, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την προηγούμενη έρευνα διαθεσιμότητας.

Διεθνής κατοχύρωση

Για επιχειρήσεις που επιδιώκουν την προστασία του σήματός τους και σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρέχεται η δυνατότητα διεθνούς κατοχύρωσης μέσω του Συστήματος της Μαδρίτης, το οποίο διαχειρίζεται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO). Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στον δικαιούχο να ζητήσει προστασία σε μία ή περισσότερες από τις συμβαλλόμενες χώρες, με μία και μόνο αίτηση, κατατεθειμένη είτε με βάση εθνική είτε ενωσιακή καταχώριση.

Η διεθνής κατοχύρωση δεν οδηγεί σε ένα ενιαίο σήμα, αλλά σε ένα σύνολο εθνικών ή περιφερειακών καταχωρίσεων, οι οποίες υπόκεινται στην εξέταση και τους κανόνες του κάθε γραφείου. Το βασικό πλεονέκτημα του συστήματος είναι η απλοποίηση της διαδικασίας υποβολής και διαχείρισης των αιτήσεων σε πολλαπλές χώρες, καθώς και η οικονομική αποδοτικότητα σε σύγκριση με την κατάθεση ξεχωριστών αιτήσεων σε κάθε χώρα. Η δυνατότητα χρήσης του Συστήματος της Μαδρίτης προϋποθέτει την ύπαρξη βάσης: προηγηθείσα καταχώριση ή κατάθεση σε εθνικό ή ενωσιακό επίπεδο. Ο αιτών επιλέγει τις χώρες στις οποίες επιθυμεί να επεκτείνει την προστασία και, υπό την επιφύλαξη ενστάσεων ή αρνήσεων, το σήμα καθίσταται προστατευόμενο και στις επιλεγείσες δικαιοδοσίες.

Ποια κατοχύρωση να επιλέξω;

Η επιλογή μεταξύ εθνικής, ευρωπαϊκής ή διεθνούς κατοχύρωσης δεν είναι τυπική, αλλά συνδέεται άρρηκτα με τη γεωγραφική έκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, τις μελλοντικές βλέψεις επέκτασης, το ύψος του διαθέσιμου προϋπολογισμού και την ανάγκη νομικής ασφάλειας σε συγκεκριμένες αγορές. Κάθε σύστημα κατοχύρωσης έχει πλεονεκτήματα και περιορισμούς. Η επιλογή μεταξύ εθνικής, ευρωπαϊκής ή διεθνούς κατοχύρωσης δεν είναι τυπική, αλλά ουσιώδης, καθώς επηρεάζει άμεσα την έκταση, τη νομική ασφάλεια και την ανταγωνιστική δυναμική της επιχείρησης στην αγορά. 

Το γραφείο μας διαθέτει εξειδίκευση στον τομέα της βιομηχανικής ιδιοκτησίας και παρέχει πλήρη νομική υποστήριξη σε όλα τα στάδια κατοχύρωσης, από την προεξέταση και την κατάθεση μέχρι την ανανέωση, την υπεράσπιση και τη διαχείριση του σήματος στην Ελλάδα, στην Ε.Ε. και διεθνώς.

Επικοινωνήστε μαζί μας

info@goldenlex.gr 

+30 2102300877

Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου είναι καθαρά ενημερωτικό και δεν αποτελεί νομική συμβουλή. Αν χρειάζεστε εξατομικευμένη νομική καθοδήγηση, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.