Από τον Νόμο Κατσέλη στη «Δεύτερη Ευκαιρία»: Ρύθμιση ή Πτώχευση;
- goldenlex lawyer
- 9 Απρ
- διαβάστηκε 5 λεπτά
Το πέρασμα από τον Ν. 3869/2010 («Νόμος Κατσέλη») στον Ν. 4738/2020 έχει σηματοδοτήσει μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο διαχείριση της υπερχρέωσης: από το αίτημα προστασίας του οφειλέτη, περάσαμε σε ένα μοντέλο που δίνει έμφαση στη ρύθμιση, την εξυγίανση και –τελικά– την απαλλαγή από τα χρέη υπό αυστηρές προϋποθέσεις.
Πρακτικά όμως, τι σημαίνει αυτό για τον πολίτη που έχει αδυναμία πληρωμής; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ρύθμισης και πτώχευσης; Υπάρχει ακόμη προστασία κύριας κατοικίας; Και τελικά, ποια επιλογή είναι η πιο ασφαλής και αποτελεσματική για κάθε κατηγορία οφειλέτη;
Και τελικά, πόσο κοστίζει μια δεύτερη ευκαιρία;
Σήμερα καλούμαστε ως νομικοί σύμβουλοι να διαδραματίσουμε έναν καίριο ρόλο, απέναντι σε ένα νέο σύστημα όπου η προστασία της πρώτης κατοικίας δεν υφίσταται πλέον με τον ίδιο τρόπο, οι διαδικασίες ρύθμισης είναι αυτοματοποιημένες μέσω ψηφιακής πλατφόρμας και η έννοια της πτώχευσης έχει μετατραπεί σε εργαλείο "εκκαθάρισης" και απελευθέρωσης – όχι στιγματισμού.
Ποιες είναι λοιπόν οι θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ του Ν. 3869/2010 και του Ν. 4738/2020 ως προς τη διαδικασία ρύθμισης οφειλών και τη δυνατότητα προστασίας της πρώτης κατοικίας;
1. Προστασία της πρώτης κατοικίας
Η πιο προφανής και σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο νόμων αφορά στην προστασία της πρώτης κατοικίας του οφειλέτη. Υπό τον Ν. 3869/2010, η προστασία ήταν πιο γενική και ευρεία, χωρίς αυστηρούς περιορισμούς όσον αφορά την αξία του ακινήτου ή το εισόδημα του οφειλέτη. Αυτό σήμαινε ότι ακόμα και αν ο οφειλέτης είχε υψηλότερη αξία ακινήτου, μπορούσε να διατηρήσει την πρώτη του κατοικία, εφόσον πληρούσε τις λοιπές προϋποθέσεις του νόμου. Η διαδικασία ήταν πιο εύκολη για τον οφειλέτη και προσέφερε ένα «ασφαλές καταφύγιο» για όσους είχαν αδυναμία να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να παραμείνουν στο ακίνητό τους.
Αντίθετα, ο Ν. 4738/2020 θέτει αυστηρότερες προϋποθέσεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας.
Η προστασία πλέον εξαρτάται από τη συνολική οικονομική κατάσταση του οφειλέτη, τη συνολική αξία των χρεών του, τα εισοδήματα και την αξία του ακινήτου.
Εάν η αξία του ακινήτου υπερβαίνει τα καθορισμένα όρια ή αν τα εισοδήματα του οφειλέτη είναι υψηλότερα από το προβλεπόμενο όριο, η προστασία της πρώτης κατοικίας ενδέχεται να μην είναι εφικτή. Ο Ν. 4738/2020 εισάγει επίσης τη διαδικασία της «τεκμηρίωσης», όπου ο οφειλέτης υποχρεούται να αποδείξει την οικονομική του αδυναμία, υποβάλλοντας πλήρη οικονομική κατάσταση, αναλυτικά στοιχεία για τα εισοδήματά του, τις υποχρεώσεις του και την περιουσιακή του κατάσταση. Αυτή η διαδικασία καθιστά την αίτηση για προστασία πιο απαιτητική και ενδέχεται να απογοητεύσει πολλούς οφειλέτες, που δεν πληρούν τα αυστηρά κριτήρια.
2. Αυστηρότερη διαδικασία και προϋποθέσεις
Ο Ν. 4738/2020 εισάγει επίσης την υποχρέωση πλήρους οικονομικής διαφάνειας και τεκμηρίωσης από τον οφειλέτη. Για να υπαχθεί κάποιος στη διαδικασία ρύθμισης των οφειλών και να διατηρήσει την πρώτη του κατοικία, πρέπει να αποδείξει ότι αδυνατεί πραγματικά να πληρώσει τα χρέη του, καθώς και ότι πληροί τις αυστηρές προϋποθέσεις του νόμου για την οικονομική του κατάσταση. Αντίθετα, στον Ν. 3869/2010 η διαδικασία ήταν πιο ευέλικτη και δεν απαιτούσε τόσο λεπτομερή τεκμηρίωση των οικονομικών στοιχείων του οφειλέτη. Η αξιολόγηση του αιτήματός για προστασία της πρώτης κατοικίας ήταν πιο ευχάριστη και βασιζόταν κυρίως στην εκτίμηση της «καλής πίστης» του οφειλέτη, χωρίς να απαιτείται η ίδια ένταση στην απόδειξη της αδυναμίας πληρωμής.
3. Η ψηφιοποίηση της διαδικασίας μέσω του Ν. 4738/2020
Ο Ν. 4738/2020 εισάγει μια ψηφιακή πλατφόρμα, μέσω της οποίας οι οφειλέτες μπορούν να υποβάλουν τις αιτήσεις τους για ρύθμιση χρεών και προστασία της πρώτης κατοικίας. Αυτή η εξέλιξη καθιστά τη διαδικασία πιο γρήγορη και αποδοτική, αλλά και πιο αυστηρή, καθώς ο οφειλέτης πρέπει να παρέχει όλα τα απαιτούμενα έγγραφα ηλεκτρονικά και η διαδικασία γίνεται πιο «μηχανιστική» χωρίς προσωπική παρέμβαση από νομικούς ή δικαστικούς φορείς σε πρώτο στάδιο. Ο Ν. 3869/2010, αντίθετα, είχε πιο προσωπική προσέγγιση, όπου οι αιτήσεις γίνονταν μέσω δικαστηρίων, ενώ η διαδικασία ήταν πιο ευέλικτη για τον οφειλέτη.
4. Αναδιάρθρωση χρεών και εξυγίανση - Ρύθμιση ή πτώχευση
Ο Ν. 4738/2020 επικεντρώνεται στη διαδικασία της «εξυγίανσης», η οποία αφορά την αναδιάρθρωση των χρεών του οφειλέτη, με στόχο τη βιωσιμότητα των πληρωμών του και την αποκατάσταση της οικονομικής του κατάστασης. Η διαδικασία αυτή συνδέεται άμεσα με την καταβολή μειωμένων δόσεων, την αποδοχή ή και τη διαγραφή μέρους των χρεών του οφειλέτη, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις. Στον Ν. 3869/2010, η διαδικασία αναδιάρθρωσης χρεών ήταν πιο ευρεία και πιο προσαρμόσιμη στις ανάγκες του οφειλέτη, ενώ ο νέος Νόμος επικεντρώνεται περισσότερο στη δυνατότητα «απαλλαγής» από τα χρέη μέσω της πτώχευσης ή της εξυγίανσης.Στο νέο αυτό περιβάλλον, ο οφειλέτης καλείται να λάβει κρίσιμες αποφάσεις, συχνά χωρίς καθοδήγηση, ενώπιον επιλογών που επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητά του, την περιουσία του και –εν τέλει– την ίδια του την επιβίωση.
Ποια είναι λοιπόν τα βασικά ερωτήματα που προκύπτουν στην πράξη; Τα απαντάμε👇
Έχω πολλά δάνεια και δεν μπορώ να πληρώνω. Μπορώ ακόμα να προστατέψω το σπίτι μου;
Με τον νέο Κώδικα, η προστασία της πρώτης κατοικίας δεν είναι απόλυτη. Αν δεν υπάρξει συμφωνία με τις τράπεζες μέσω του Εξωδικαστικού ή κάποια άλλη ρύθμιση, ο κίνδυνος ρευστοποίησης της κατοικίας είναι υπαρκτός. Υπάρχει όμως η δυνατότητα να γίνει ο οφειλέτης «ενοικιαστής» στο ίδιο του το σπίτι, μέσω του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης.
Μπορώ να διαγράψω όλα μου τα χρέη;
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ρύθμισης και πτώχευσης;
Έχω οφειλές και στο Δημόσιο και στις τράπεζες. Μπορώ να τις ρυθμίσω όλες μαζί;
Υπάρχει ακόμη προστασία κύριας κατοικίας;
Ποια επιλογή είναι η πιο ασφαλής και αποτελεσματική για κάθε κατηγορία οφειλέτη;
«Ποιος αποφασίζει αν θα ρυθμιστούν τα δάνειά μου; Το κράτος ή οι τράπεζες;
Η μετάβαση από τον Ν. 3869/2010 στον Ν. 4738/2020 σηματοδοτεί το τέλος της δικαστικής προστασίας ως πρώτης επιλογής και την αρχή μιας ολοκληρωμένης, αλλά περισσότερο τεχνοκρατικής διαχείρισης των οφειλών. Το σύστημα πλέον προωθεί τη ρύθμιση μέσω ψηφιακής πλατφόρμας, με στόχο τη βιώσιμη εξυγίανση ή – σε αντίθετη περίπτωση – την πτώχευση με δεύτερη ευκαιρία.
Από τη δικαστική θαλπωρή του Νόμου Κατσέλη στο ψυχρό φως της ψηφιακής αξιολόγησης, ο σύγχρονος οφειλέτης δεν έχει απλώς να διαχειριστεί τα χρέη του – έχει να πλοηγηθεί σε ένα νέο, απαιτητικό οικοσύστημα επιλογών και συνεπειών. Ρύθμιση ή πτώχευση;
📞+30 2106747917
💡 Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου είναι καθαρά ενημερωτικό και δεν αποτελεί νομική συμβουλή. Αν χρειάζεστε εξατομικευμένη νομική καθοδήγηση, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.
