Πώς να προστατεύσεις το domain name σου | Cybersquatting στην πράξη

1. Τι είναι το Cybersquatting?

To "cybersquatting", το οποίο στα ελληνικά αποδίδεται ως "κυβερνοσφετερισμός", είναι η κακόπιστη εκ μέρους τρίτου προσώπου κατοχύρωση, χρήση ή εμπορία ενός domain name ταυτόσημου ή παραπλήσιου με ένα εμπορικό σήμα, διακριτικό τίτλο, ή όνομα επιχείρησης που ανήκει ήδη σε κάποιον άλλον. Το domain name στην Ελλάδα έχει χαρακτηριστεί νομικά και ως μέσο ή και εισιτήριο για την είσοδο στο διαδίκτυο, το οποίο κατ’ ουσίαν επιτελεί ρόλο ηλεκτρονικής διεύθυνσης ή «κυβερνοδιεύθυνσης», επιτρέποντας την επικοινωνία του χρήστη του διαδικτύου με τον κάτοχο της ηλεκτρονικής διεύθυνσης (1).

Απώτερος δε σκοπός της πρακτικής του κυβερνοσφετερισμού είναι η αποκόμιση οικονομικού οφέλους, προκειμένου να εξαναγκαστεί ο δικαιούχος του σήματος ή του διακριτικού γνωρίσματος να αγοράσει το domain name από τον ίδιο έναντι υψηλού τιμήματος ή να επωφεληθεί ο τελευταίος από την φήμη και την πελατεία του σήματος μέσω παραπλάνησης των καταναλωτών και εκτροπής της επισκεψιμότητας της ιστοσελίδας. Ένα παράδειγμα κυβερνοσφετερισμού είναι η κατοχύρωση του domain name micros0ft.com (με το γράμμα "ο" αντικατεστημένο από το ψηφίο "0") από τρίτο πρόσωπο χωρίς καμία σχέση με την εταιρεία Microsoft, με σκοπό είτε την πώλησή του στην εταιρεία έναντι αντιτίμου είτε τη χρήση του για τη διοχέτευση παραπλανητικής πληροφορίας ή κακόβουλου λογισμικού εκμεταλλευόμενος τη φήμη του πρωτότυπου σήματος.

Η πρακτική αυτή όπως και άλλες που αφορούν τα domain names, σε αντίθεση με τα αντικείμενα της βιομηχανικής ιδιοκτησίας (όπως τα εμπορικά σήματα, οι διακριτικοί τίτλοι, κλπ.) τα οποία προστατεύονται βάσει νομοτεθετικών διατάξεων, ρυθμίζονται από διοικητικά συστήματα καταχώρισης και συγκεκριμένα, από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων για καταλήξεις σε .gr και από την Internet Corporation for Assigned Names and Numbers ICANN για διεθνείς καταλήξεις (π.χ. .com).

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κατά την καταχώρηση ενός domain name δεν πραγματοποιείται κάποιος έλεγχος ουσίας εκ μέρους του φορέα στον οποίον καταχωρείται, ώστε να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή μη έννομου συμφέροντος για την χρήση ή κατοχύρωση του εκάστοτε ονόματος. Άλλωστε, ούτε και στην κατοχύρωση των εμπορικών σημάτων πλέον ελέγχεται η σύγκρουση του προς καταχώρηση σήματος με κάποιο προγενέστερό του.

Εναπόκειται δηλαδή στον κάθε δικαιούχο η παρακολούθηση για τυχόν προσβολή των άυλων περιουσιακών αγαθών της επιχείρησής του.

Έτσι, ακολουθείται ο κανόνας της χρονικής προτεραιότητας, δίνοντας την δυνατότητα στο πρόσωπο που θα αιτηθεί πρώτο την χρήση ενός ονόματος, το οποίο δεν χρησιμοποιείται από κάποιον άλλον, να το κατοχυρώσει, χωρίς να απαιτείται συσχέτιση του domain name με εμπορικό σήμα, διακριτικό τίτλο ή επωνυμία του αιτούντος (first come, first served). 

2. Έννομη Προστασία

Εξωδικαστική Επίλυση: Παρά την απουσία ελέγχου κατά την αρχική καταχώριση, η έννομη τάξη παρέχει προστασία στους δικαιούχους των προσβαλλόμενων διακριτικών γνωρισμάτων. Η προστασία αυτή μπορεί να ασκηθεί σε πρώτο στάδιο εξωδικαστικά, μέσω της ειδικής διαδικασίας UDRP (Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy) που προβλέπει ο οργανισμός ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) για διεθνή domain names δια της κατάθεσης καταγγελίας σε εξουσιοδοτημένο πάροχο επίλυσης διαφορών (π.χ. WIPO).

Όσον αφορά στα ελληνικά domain names, προβλέπεται ειδική διοικητική διαδικασία ενώπιον της ΕΕΤΤ (Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων), δια της υποβολής αίτησης και έκδοσης σχετικής απόφασης από την Επιτροπή Επίλυσης Διαφορών.

Δικαστική Επίλυση: Πέρα από τις εξωδικαστικές διαδικασίες μέσω ICANN (UDRP) και ΕΕΤΤ, ο ενδιαφερόμενος έχει πάντοτε τη δυνατότητα να στραφεί στη δικαιοσύνη, καταθέτοντας αγωγή ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων. Η προσφυγή στη δικαστική οδό προσφέρει ένα ευρύτερο φάσμα έννομων συνεπειών, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στη διαχείριση του domain name, αλλά επεκτείνεται και στην περαιτέρω αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη ο ενάγων.

Όταν ένα domain name προσβάλλει κατοχυρωμένο ενωσιακό εμπορικό σήμα, ο δικαιούχος του σήματος δικαιούται να ασκήσει αγωγή ενώπιον των ειδικών για τις περιπτώσεις αυτές εθνικών δικαστηρίων των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία έχουν αρμοδιότητα για διαφορές σχετικές με ενωσιακά σήματα.

3. Έννοια της κακοπιστίας

Η κρίσιμη έννοια, ανεξαρτήτως του αν επιλεγεί η εξωδικαστική επίλυση ή η προσφυγή στη δικαστική οδό, είναι η κακοπιστία: αυτή συντρέχει όταν ο κάτοχος του domain name δεν έχει κανένα νόμιμο δικαίωμα επί του σχετικού διακριτικού γνωρίσματος και προβαίνει στην καταχώριση με σκοπό να παραπλανήσει, να εκμεταλλευτεί τη φήμη του δικαιούχου ή να τον εξαναγκάσει να το αποκτήσει έναντι υψηλού τιμήματος.

Ενδείξεις κακοπιστίας αποτελούν, μεταξύ άλλων, η απουσία πραγματικής ή καλόπιστης χρήσης του domain, η πρόθεση μεταπώλησής του σε υπερβολικά υψηλή τιμή, η χρήση του για παραπλανητική ή ανταγωνιστική δραστηριότητα, η δυσφημιστική χρήση εις βάρος του δικαιούχου ή η απόκρυψη ταυτότητας του καταχωρητή.

Η διαπίστωση της κακοπιστίας βασίζεται στη συνολική συμπεριφορά του κατόχου και αποτελεί το βασικό κριτήριο για τη διαγραφή ή μεταβίβαση του domain, τόσο σε εξωδικαστικό όσο και σε δικαστικό επίπεδο.

4. Παραδείγματα cybersquatting από τη νομολογία

Η ελληνική νομολογία έχει αναγνωρίσει από πολύ νωρίς τη σημασία της προστασίας των εμπορικών σημάτων και διακριτικών γνωρισμάτων στο διαδίκτυο, ιδίως σε περιπτώσεις καταχρηστικής κατοχύρωσης domain names, δηλαδή πρακτικών κυβερνοσφετερισμού.

Υπόθεση amazone.com vs. amazone.gr (2)

Η απόφαση αυτή αποτελεί μία από τις πρώτες στην Ελλάδα που ασχολήθηκαν ουσιαστικά με τον ηλεκτρονικό αθέμιτο ανταγωνισμό μέσω domain names, προσεγγίζοντας στην πράξη την έννοια του κυβερνοσφετερισμού (cybersquatting), έστω και αν ο όρος αυτός δεν χρησιμοποιείται ρητά στο σκεπτικό της. Συγκεκριμένα, η υπόθεση αφορά αίτηση εταιρείας, με έδρα τις ΗΠΑ, η οποία δραστηριοποιείται στη λιανική πώληση βιβλίων μέσω διαδικτύου, χρησιμοποιώντας τον διακριτικό τίτλο και domain name "amazone.com", το οποίο έχει κατοχυρώσει και ως σήμα σε διάφορες χώρες, περιλαμβανομένης της Ελλάδας. Οι καθ’ ών ασκούσαν παρόμοια εμπορική δραστηριότητα στην Ελλάδα, λειτουργώντας ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο με τα domain names "amazone.gr" και "amazonecom.gr", προκαλώντας σύγχυση στους καταναλωτές, που πίστευαν ότι πρόκειται για ελληνικό παράρτημα της αιτούσας.

Στην υπόθεση αυτή, το Δικαστήριο έκρινε ότι:

• η χρήση των επίμαχων domain names από τους καθ’ ών συνιστά προσβολή διακριτικού τίτλου και πράξη αθέμιτου ανταγωνισμού.

• η προσθήκη του "gr" δεν αρκεί για να διαφοροποιήσει επαρκώς τις διευθύνσεις, ιδίως λόγω της μεγάλης φήμης της αιτούσας.

• προκλήθηκε πραγματική σύγχυση στον κύκλο πελατών, γεγονός που τεκμηριώνει κακόπιστη πρόθεση εκμετάλλευσης της φήμης της αιτούσας.

• διατάχθηκε απαγόρευση χρήσης των παραπάνω domain names και υποχρέωση των καθ’ ών να προβούν στις απαιτούμενες ενέργειες για την απενεργοποίησή τους.

Η ως άνω απόφαση προηγήθηκε της ευρύτερης καθιέρωσης της έννοιας του cybersquatting στο διεθνές δίκαιο σημάτων και ενσωματώνει τις βασικές αρχές που αργότερα εξειδικεύθηκαν τόσο σε επίπεδο ευρωπαϊκής νομολογίας, όσο και μέσω μηχανισμών όπως η UDRP (Uniform Domain-Name Dispute-Resolution Policy) του ICANN.

Υπόθεση: επωνυμία κλινικής ως domain name vs. Domain με επώνυμο πρώην εργαζομένου (3)

Ιδιωτική κλινική άσκησε αγωγή κατά πρώην εργαζομένου της, ψυχολόγου, ο οποίος δημιούργησε ιστοσελίδα με domain name παρόμοιο με εκείνα της κλινικής. Η ενάγουσα ισχυρίστηκε ότι υπήρχε πρόθεση εκμετάλλευσης της φήμης της και παραπλάνηση του κοινού, επικαλούμενη παραβίαση του νόμου περί σημάτων, αθέμιτου ανταγωνισμού και προσβολή επωνυμίας.

Το Δικαστήριο, ωστόσο, απέρριψε την αγωγή στο σύνολό της, κρίνοντας ότι:

• η νομική βάση περί σήματος ήταν αόριστη,

• ο εναγόμενος, ως ελεύθερος επαγγελματίας, δεν υπάγεται στον νόμο περί αθέμιτου ανταγωνισμού,

• δεν υπήρξε χρήση αλλοτρίου ονόματος, αφού χρησιμοποιούσε το δικό του επώνυμο.

Υπόθεση: Οργανωτική Επιτροπή Αθήνα 2004 vs. Olympicgames2004.gr (4)

Η Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004» υπέβαλε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά εταιρείας που χρησιμοποιούσε το domain www.olympicgames2004.gr για παροχή υπηρεσιών διαδικτύου, χωρίς άδεια. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η χρήση του όρου παραβιάζει αποκλειστικά δικαιώματα επί σημάτων φήμης, προκαλεί σύγχυση στο κοινό και συνιστά παρασιτικό ανταγωνισμό. Δέχτηκε την αίτηση και διέταξε την παύση χρήσης του domain, τη διαγραφή του, την αφαίρεση του σχετικού περιεχομένου, καθώς και χρηματικές ποινές και προσωπική κράτηση για μη συμμόρφωση. Διατάχθηκε επίσης δημοσίευση της απόφασης στον Τύπο και στην επίσημη ιστοσελίδα της αιτούσας.

5. Συμπέρασμα

Έχοντας εξετάσει την έννοια του κυβερνοσφετερισμού, την έννομη προστασία, καθώς και νομολογιακά παραδείγματα, κατανοούμε ότι μολονότι δεν υπάρχει ακόμα ειδική νομοθεσία για τα domain names, η νομολογία και τα υπάρχοντα νομικά εργαλεία, όπως η προστασία των εμπορικών σημάτων, οι διατάξεις για τον αθέμιτο ανταγωνισμό και η προσβολή προσωπικότητας, προσφέρουν αποτελεσματικές λύσεις απέναντι στο φαινόμενο αυτό. Ωστόσο, λόγω της συνεχώς αυξανόμενης παρουσίας των επιχειρήσεων στον διαδικτυακό χώρο, και της ιδιαίτερης σημασίας των domain name στη συναλλακτική ζωή, συνίσταται η σύσταση ειδικών φορέων, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό/διεθνές επίπεδο, οι οποίοι θα καθιερώνουν ταχείες διαδικασίες απενεργοποίσης προδήλως κακόπιστων κατοχυρωμένων domain names.

(1) βλ. Άνθιμος, Εισαγωγή στην προβληματική του domain name, ΔΕΕ 1999, σελ.817 επ., Γεωργιάδης Γεωργ., Η προστασία των διακριτικών γνωρισμάτων στο διαδίκτυο - Domain names, ΔΕΕ 1999, σελ. 1243 επ., ΕφΑΘ 6762/2007, ΕΕμπΔ 2008, σελ.136

(2) ΜΠρΣύρου 637/1999

(3) ΠΠρΑθ 2944/2015

(4) ΜΠρΑθ 9485/2000

Επικοινωνήστε μαζί μας

info@goldenlex.gr 

+30 2100101742

Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου είναι καθαρά ενημερωτικό και δεν αποτελεί νομική συμβουλή. Αν χρειάζεστε εξατομικευμένη νομική καθοδήγηση, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.